Waar kan ik veilig bevallen? Hoe vind ik zo’n plek? Dit soort primaire vragen geven zwangere vrouwen in een vluchtelingenkamp kopzorgen. Want het leven in de overvolle kampen bij de grenzen van Europa is al extreem zwaar zowel lichamelijk als emotioneel, maar als zwangere vrouw ben je dubbel kwetsbaar.
Zwanger zijn is bijzonder. En voor de meeste (aanstaande) ouders ook een hele mooie tijd. Het huis klaarmaken voor de kleine, spulletjes kopen voor de baby, een traantje wegpinken tijdens de (eerste) echo: het is een aaneenschakeling van memorabele momenten waarop liefdevol en met de nodige sentiment zal worden teruggekeken. Kortom: genieten.
Afzien
Hoe hardcore is het leven van een zwangere in een vluchtelingenkamp. Streep alles wat hierboven staat weg en vervang dat door twee woorden: afzien en overleven. Het leven in een vluchtelingenkamp is extreem zwaar en uitputtend door de slechte omstandigheden. De kampen zijn overbevolkt, de sanitaire voorzieningen slecht of niet bestaand, er is te weinig eten, met een beetje geluk heb je je eigen tent, maar vaker zul je een container moeten delen met twee of drie andere gezinnen. Privacy en comfort komen niet in het woordenboek van een vluchtelingenkamp voor.
Bent u zwanger?
Voor een zwangere vrouw in een vluchtelingenkamp zijn die negen maanden gewoon gevaarlijk. Geen uitgebreide onderzoeken of echo’s door vroedvrouwen. Ze staan er alleen voor. Hoe eenzaam kun je zijn? Gelukkig geven de hulpverleners zich honderd procent om er het beste van te maken. De ervaringen van bijvoorbeeld de Spaanse Maria Garcia De Frutos die als verloskundige in twee Griekse vluchtelingenkampen werkte, zijn zowel schokkend als verdrietig. Zo moest ze na haar aankomst eerst uitvogelen wie van de duizenden bewoners ter plekke überhaupt zwanger was en haar hulp nodig had. “Ik liep van tent naar tent, introduceerde mezelf met ‘hallo, ik ben vroedvrouw, ben jij zwanger?’ of ‘ken je iemand die zwanger is?’.” Op die manier vond ze de zwangere vrouwen.
Slapen in een kartonnen doos
En wanneer het kindje dan gezond en wel ter wereld is gekomen, zijn de zorgen voor de moeder niet voorbij. Dan staat ze weer voor nieuwe uitdagingen: de baby gezond en veilig houden. Niet eenvoudig. Zo blijkt uit het verhaal van Maria Garcia de Frutos. Als zij na een bevalling de kleine tent bezoekt waar de moeder en baby wonen, ziet ze dat de baby in een bed vol dekens slaapt mét twee volwassenen en vier andere kinderen. De verloskundige vertelt de moeder over de mogelijke gevaren voor de pasgeborene. “Ik stelde voor om een wiegje te maken van een kartonnen doos. Waarop de moeder zei: ‘Denk je het voor de baby veiliger is om in een kartonnen doos te slapen, in een open tent, zonder deur die dicht kan, in een kamp waar zoveel dingen gebeuren? Denk je dat mijn baby veiliger is in de doos dan bij mij in bed?’ En natuurlijk is het veiliger om de baby bij haar in bed te laten slapen.” De leefomstandigheden in de kampen dwingen de bewoners en hulpverleners om hun standaard opvattingen van wat veilig, juist en normaal is, helemaal te laten varen. Want leven in een kamp is allesbehalve veilig, juist en normaal.
Tijdens het Capital Event op 3 oktober in Amsterdam wordt er uitgebreid stilgestaan bij de problemen van vluchtelingen. Stichting We Gaan Ze Halen organiseert het evenement dat helemaal in het teken staat van bewustwording van de vluchtelingenproblematiek. Het avondprogramma biedt onder andere lezingen, muziek, docu’s en eten. Tijdens het (besloten) middagprogramma buigen deskundigen en betrokkenen zich over verschillende thema’s. De zorg voor zwangeren en baby’s in vluchtelingenkampen is een van die onderwerpen. Zou jij willen meedenken over medische zorg voor de bewoners van kampen? Dan is het misschien goed om deel te nemen aan de expertsessie op donderdagmiddag 3 oktober in Amsterdam.
door Marie Cecile Beniers en Jojanneke van den Bosch voor We Gaan Ze Halen.